Konstytucja 3 maja, właśc. Ustawa Rządowa z dnia 3 maja – uchwalona 3 maja 1791 roku ustawa regulująca ustrój prawny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Powszechnie przyjmuje się, że Konstytucja 3 maja była pierwszą w Europie i drugą na świecie (po konstytucji amerykańskiej z 1787 r.) nowoczesną, spisaną konstytucją.
Uchwalona przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego wraz ze stanami skonfederowanemi w liczbie podwóyney naród Polski reprezentującem. Została zaprojektowana w celu zlikwidowania obecnych od dawna wad opartego na wolnej elekcji i demokracji szlacheckiej systemu politycznego Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Konstytucja zmieniła ustrój państwa na monarchię dziedziczną, ograniczyła znacząco demokrację szlachecką, odbierając prawo głosu i decyzji w sprawach państwa szlachcie nieposiadającej ziemi (gołocie), wprowadziła częściowe zrównanie praw osobistych mieszczan i szlachty oraz stawiała chłopów pod ochroną państwa, w ten sposób łagodząc nadużycia pańszczyzny. Konstytucja formalnie zniosła liberum veto.
Większość z nas kojarzy obraz Jana Matejki “Konstytucja 3 Maja 1791 roku”. Obraz powstał w 1891r.
Płótno przedstawia pochód posłów z Zamku Królewskiego do kolegiaty św. Jana w celu ponownego zaprzysiężenia wraz z królem tekstu konstytucji uchwalonej 3 maja 1791 przez Sejm Czteroletni (1788–1792).
Chyba nie każdy wie, że Jan Matejko na obrazie uwiecznił postaci historyczne.
Lista postaci historycznych namalowanych przez Jana Matejkę na obrazie ” Konstytucja 3 Maja 1791 roku”:
- Stanisław Małachowski (1736–1809), marszałek Sejmu Wielkiego
- Aleksander Linowski (ok. 1759–1820), poseł na Sejm Wielki, zwolennik konstytucji
- Ignacy Wyssogota Zakrzewski (1745–1802), poseł na Sejm Wielki, zwolennik konstytucji
- Tadeusz Kościuszko (1746–1817), generał wojsk koronnych
- Kazimierz Nestor Sapieha (1757–1798), marszałek Sejmu Wielkiego
- Julian Ursyn Niemcewicz (1757–1841), poseł na Sejm Wielki, współautor konstytucji
- Michał Zabiełło (1760–1815), poseł na Sejm Wielki, zwolennik konstytucji
- Jan Suchorzewski (zm. 1804 lub 1809), poseł na Sejm Wielki, przeciwnik konstytucji
- Stanisław Kublicki (1750–1809), poseł na Sejm Wielki, zwolennik konstytucji
- Franciszek Ksawery Branicki (ok. 1730–1819), hetman wielki koronny, przeciwnik konstytucji
- Hugo Kołłątaj (1750–1812), podkanclerzy koronny, współautor konstytucji
- Feliks Turski (1720–1800), biskup krakowski (lub Tymoteusz Gorzeński)
- Ignacy Potocki (1750–1809), marszałek wielki litewski, współautor konstytucji
- Adam Kazimierz Czartoryski (1734–1823), starosta generalny ziem podolskich, zwolennik konstytucji
- Scipione Piattoli (1749–1809), sekretarz prywatny królewski, współautor konstytucji
- Tadeusz Matuszewicz (1765–1819), poseł na Sejm Wielki, współautor konstytucji
- Stanisław August Poniatowski (1732–1798), król polski
- Anna Charlotta Dorota von Medem (1761–1821), księżna kurlandzka (lub Róża z Martynkowskich Dekertowa)
- Elżbieta z Szydłowskich Grabowska (1748/9–1810), metresa królewska
- Jan Dekert (1738–1790), prezydent miasta Warszawy
- Antoni Stanisław Czetwertyński-Światopełk (1748–1794), zwolennik konstytucji
- Antoni Polikarp Złotnicki (ok. 1750–1830), poseł na Sejm Wielki, przeciwnik konstytucji
- Francuski rojalista
- Jan Kiliński (1760–1819), mistrz szewski
- Klemens Maria Hofbauer (1751–1820), ksiądz redemptorysta
- Stanisław Staszic (1755–1826), ksiądz, działacz oświeceniowy
- Andrzej Hieronim Zamoyski (1716–1792), b. wojewoda inowrocławski, autor Kodeksu Zamojskiego
- Tymoteusz Gorzeński (1743–1825), biskup smoleński
- Kazimierz Konopka (1769–1805), sekretarz Hugona Kołłątaja
- Ksiądz prawosławny
- Paweł Ksawery Brzostowski (1739–1827), ksiądz (lub Józef Stępkowski)
- Antoni Tyzenhaus (1733–1785), b. zarządca litewskich ekonomii królewskich
- Chłop
- Józef Poniatowski (1763–1813), generał wojsk koronnych
- Stanisław Mokronowski (1761–1821), poseł na Sejm Wielki
- Młody Żyd
- Stary Żyd
Włodzimierz Chybowski: Konstytucja 3 Maja. Polaków dzieje malowane, Warszawa 2007.
